Nieuwsbrief Gegevensuitwisseling #16

Het webinar ‘Samenwerken aan dé bouwstenen voor Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg (EGIZ)’ vond 30 maart plaats. NEN en het ministerie van VWS informeerden 500 deelnemers over de ontwikkeling van normen en certificatieschema’s voor de aankomende Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz). U kunt het complete webinar nu terugkijken.

Lees het artikel 'Webinar EGIZ 30 maart: 'alleen samen komen we tot een oplossing' >

Hoe zorg je ervoor dat een wet die in voorbereiding is, praktisch uitvoerbaar wordt – en meerwaarde krijgt? Bij de ontwikkeling van de Wegiz doen we dat door samen met het zorgveld op te trekken. Samen krijgen we het voor elkaar dat bepaalde gegevensuitwisselingen een wettelijke verplichting worden. De volwassenheidsscan (VHS) is bij die aanpak een belangrijke tussentijdse toetssteen. Het is een instrument dat helpt om het besluit tot een wettelijke verplichting te onderbouwen.

Met de VHS wordt duidelijk in hoeverre zorgaanbieders klaar zijn om een elektronische gegevensuitwisseling (GU) onder de Wegiz in te voeren in hun organisatie. De VHS geeft dus zicht op de ‘implementatiegereedheid’ van het zorgveld voor een bepaalde gegevensuitwisseling. De scan is zó ontworpen dat deze gebruikt kan worden voor alle gegevensuitwisselingen die op de Meerjarenagenda Wegiz staan of komen te staan, met soms een kleine maatwerkaanpassing per gegevensuitwisseling.

Typisch Nederlands volwassenheidsmodel
Voor de praktische uitvoering van de scan heeft VWS samen met HIMSS en Nictiz een Nederlands volwassenheidsmodel voor gegevensuitwisseling ontwikkeld. Het volwassenheidsmodel dat er nu ligt, heet DIMM ofwel Dutch Interoperability Maturity Model. HIMSS is een Amerikaanse non-profitorganisatie, gespecialiseerd in de ontwikkeling van volwassenheidsmodellen. Nictiz is de Nederlandse kennisorganisatie voor digitale informatie-uitwisseling in de zorg.

DIMM is specifiek ontwikkeld voor onderzoek naar de gegevensuitwisseling. Het is afgeleid van de al in de praktijk toegepaste volwassenheidsmodellen van HIMSS, zoals CCMM en EMRAM. DIMM is echter toegesneden op het interoperabiliteitsmodel zoals dat binnen en buiten Nederland wordt toegepast. De werking van de VHS die nu ontwikkeld is, gaan we testen in twee pilots.

Mate van volwassenheid beoordelen
DIMM kent vijf niveaus (0-4) waarop zorgaanbieders de mate van volwassenheid van de gegevensuitwisseling tussen henzelf en andere zorgaanbieders kunnen beoordelen. Omdat DIMM een nieuw ontwikkeld model is, is het gebruik ervan voor de gegevensuitwisselingen Basisgegevensset Zorg (BgZ) en Beelduitwisseling niet alleen een onderzoek naar de ‘volwassenheid’ maar ook een verificatie van het DIMM-model.

Pilot BgZ is gestart op 25 maart, Beelduitwisseling begint op 22 april
Op 22 april gaat de pilot Beelduitwisseling van start. Net als bij de pilot BgZ nemen 18 zorgorganisaties deel en vullen deze zorgorganisaties de bij DIMM behorende vragenlijst in. De onderzoeksresultaten worden geëvalueerd met de deelnemers en de betrokken branche- en beroepsverenigingen. Ook gebruiken we de uitkomst van de pilots ter onderbouwing van een beslisnota over de wettelijke verplichting van beide gegevensuitwisselingen. Na afloop van de pilots volgt meer berichtgeving over de resultaten en DIMM.

De afbeelding boven het artikel toont het interoperabiliteitsmodel met de 4 domeinen en 6 sub-domeinen die nodig zijn voor naadloze en ideale uitwisseling van zorginformatie.

In de afgelopen periode is hard gewerkt aan het normontwerp van NEN 7503 (Digitaal receptenverkeer). Het ontwerp ligt er nu, en is met ingang van vandaag openbaar en open voor commentaar. Aanvullend organiseert NEN in mei een webinar waar u vragen kunt stellen over het normontwerp.

Frits Elferink is voorzitter van de werkgroep Revisie NEN 7503, die de norm voorbereidt. “Deze norm is het fundament onder de gegevensuitwisseling Digitaal Receptenverkeer. Om straks zeker te weten dat berichten van een arts naar een apotheker en retour foutloos overkomen en vloeiend verlopen, is het zaak om nu de juiste normen te definiëren.”

NEN 7503 gaat over de verwerking en uitwisseling van elektronische berichten bij het voorschrijven en het verstrekken van geneesmiddelen in de Nederlandse gezondheidszorg. Het gaat daarbij om de verzending van medicatievoorschriften (van voorschrijver naar verstrekker) en de afhandeling van de voorschriften (van verstrekker naar voorschrijver).

Voldoen aan certificering
De volledige naam van de norm is NEN 7503:2021 Gegevensuitwisseling in de zorg – Elektronische verwerking en uitwisseling van gegevens voor het voorschrijven en ter hand stellen van medicatie.   Frits: “Een mondvol, maar waar het voor de Wegiz op neerkomt is dat de norm de basis is om informatiesystemen te certificeren, zodat de systemen aan de eisen van de Wegiz voldoen. De norm wordt later nog aangevuld met complementaire toepassingen voor medicatieoverdracht, zoals het beschikbaar stellen en raadplegen van medicatiegegevens. Maar nu eerst de commentaarronde, en de verwerking van de reacties.”

Lees het artikel 'De commentaarronde voor NEN 7503 is geopend' >

Zeynep Yildiz is op 15 maart gestart als beleidsjurist voor het Programma Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg. Momenteel is zij betrokken bij de formulering van de wettekst van de Wegiz.

Wat heb je hiervoor gedaan?

“Ik heb Beleid & Management Gezondheidszorg gestudeerd en vervolgens de master Gezondheidsrecht afgerond. Voor een ict-bedrijf heb ik onderzocht welke juridische implicaties het met zich meebrengt om een persoonlijk gezondheidsdossier (PGD) te ontwikkelen. Ik had voorheen niets met ict of informatiebeveiliging, maar dankzij deze ervaring leerde ik daar veel over en vond het gaaf om mijn kennis over gezondheidsrecht zo in te zetten, dat ict-collega’s daar direct iets mee konden. Ook heb ik gewerkt als scriptiebegeleider en heb daarin een eigen onderneming opgericht. Dat stokje heb ik inmiddels overgedragen aan mijn partner zodat ik mij fulltime in kan zetten voor mijn nieuwe uitdaging: elektronische gegevensuitwisseling in de zorg een stap verder brengen.”

Waarom vind jij Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg een belangrijk programma?
“Vanuit mijn opleiding is mij heel erg bijgebleven dat het in de zorg cruciaal is dat de juiste informatie op het juiste moment bij de juiste persoon is. Dit is een belangrijke randvoorwaarde voor zorgprofessionals om goede zorg te kunnen bieden. Helaas gaat dit nog te vaak mis, met schrijnende situaties tot gevolg. Als je je dan realiseert dat zulke situaties voorkomen hadden kunnen worden dankzij een adequate informatievoorziening, baal je toch dat het nog steeds niet geregeld is. Daarbij vind ik het als jurist uiteraard belangrijk dat een juiste informatievoorziening voldoet aan wet- en regelgeving. Want ook ons juridisch raamwerk dient hetzelfde doel: goede zorg.”

Wat is je opdracht bij het team?
“Als de schakel tussen beleid en wetgeving versterk ik het programma. Samen met collega’s die beleidsmatige oplossingen voor problemen uit de zorgpraktijk bedenken, werk ik als beleidsjurist mee aan de vormgeving van die oplossingen, zodat ze juridisch goed in elkaar steken. De focus ligt momenteel bij het wetsvoorstel gegevensuitwisseling in de zorg en alles daaromheen. Het mooie aan dit wetsvoorstel is dat het echt een levende wet gaat worden die nooit ‘af’ is: de Wegiz volgt altijd de ontwikkelingen in de zorgpraktijk en anticipeert daarop. Daarnaast ben ik als het ware de koppeling tussen mijn directie (Informatiebeleid) en het programma.”

Wat doe je in je vrije tijd?
“Ik houd ervan om buiten, in de natuur, te zijn. Vooral in deze corona-thuiswerktijden probeer ik in mijn vrije tijd vooral buitenshuis te komen. Sinds de geboorte van onze dochter (nu negen maanden) hebben we ook een bakfiets, waarmee we al flink wat aantal kilometers hebben gemaakt. Een fantastische aankoop! Een fietsvakantie staat nog op de planning. Ik houd ook erg van reizen, nieuwe landen en culturen ontdekken. Daarnaast is maatschappelijk betrokken zijn iets wat ik van kleins af aan heb meegekregen. Daarin wissel ik graag af en momenteel komt dit tot uiting in mijn bijdrage aan een vrijwilligersproject als vertaler van onderwijsmateriaal voor kinderen.”

Maandagmiddag 17 mei organiseert NEN in opdracht van het ministerie van VWS een informatiebijeenkomst over een nieuw te ontwikkelen set normen voor de generieke functies die relevant zijn voor meerdere of alle door de wet Elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) aan te wijzen gegevensuitwisselingen.

De normen voor generieke functies vormen een ‘horizontale laag’ in elektronische gegevensuitwisseling en bevatten de functionele en technische eisen. In de normen komen overeengekomen afspraken te staan over de generieke functies, zoals identificatie, authenticatie, autorisatie, gerechtvaardigd gebruik, berichtenverkeer en berichtinhoud.

Oprichting nieuwe werkgroep
Na de bijeenkomst in mei wordt de werkgroep ‘Normontwikkeling voor generieke functies' ingericht, waarin u kunt meedenken. De nieuwe werkgroep gaat eerst aan de slag met de prioritering van onderwerpen. Vervolgens zal er een plan van aanpak worden opgesteld. Als deze notitie gereed is, wordt per norm een sub-werkgroep ingericht om in opdracht van de normcommissie de norm te ontwikkelen.

Doel
Het nieuwe normontwikkelingstraject heeft als doel om voor generieke functies een set normen te ontwikkelen, zodat bij elke bij wet te verplichten gegevensuitwisseling naar deze set normen verwezen kan worden.

Eerste acties werkgroep
De werkgroep ‘Normontwikkeling voor generieke functies’ valt onder het EGIZ-programma. De werkgroep ontwikkelt op korte termijn een plan van aanpak, zodat snel met de ontwikkeling van de eerst geprioriteerde normen voor generieke functies kan worden gestart. De NEN normcommissie ‘Informatievoorziening in de zorg’ heeft besloten de generieke functies geclusterd aan te gaan pakken en per cluster één norm te ontwikkelen. Er zijn vijf clusters: identiteiten, rechtvaardiging, berichtenverkeer, berichtinhoud, en informatieveiligheid. Nadat het plan gereed is, wordt per te ontwikkelen norm een sub-werkgroep ingericht.

Aanmelden informatiebijeenkomst
Alle geïnteresseerden uit het veld die mee willen denken over deze set normen zijn van harte uitgenodigd. De informatiebijeenkomst vindt online plaats op maandag 17 mei 2021 van 14.00 tot 16.00 uur. U krijgt toelichting op de start, de achtergrond, het doel en de praktische zaken bij de inrichting van de werkgroep. Aanmelden kan via NEN-evenementen.

Meer informatie
Voor informatie over de normen en het normalisatieproces, kunt u contact opnemen met Laura Wolters (consultant NEN Zorg & Welzijn) via (015) 269 03 18 of egiz@nen.nl. Zie ook www.nen-egiz.nl.

David Mak is met ingang van 1 maart beleidsadviseur bij het Programma Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg.

Wat heb je hiervoor gedaan?
“Ik heb rechten en rechtsfilosofie gestudeerd in Rotterdam en Leiden. Na mijn afstuderen in 2016 heb ik een paar maanden stage gelopen bij een internationale organisatie en daarna heb ik ongeveer anderhalf jaar gewerkt in de financiële wereld. Begin 2019 stapte ik over naar het ministerie van Justitie en Veiligheid waar ik als secretaris een JenV-breed bestuurlijk overleg op het gebied van informatievoorziening heb ondersteund. Daarin functioneerde ik als schakel tussen de bestuurders en de inhoudelijk experts. Bijvoorbeeld door het inhoudelijk voorbereiden van het overleg met de voorzitter en door het doornemen van presentaties en stukken met de inhoudelijk experts. Naast mijn rol als secretaris heb ik verder als adviseur een evaluatie van de IT-governance van JenV uitgevoerd.”

Waarom vind jij Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg een belangrijk programma?
“De kwaliteit van de informatie waar zorgmedewerkers over beschikken, is bepalend voor het beeld dat zij vormen van hun patiënten en de beslissingen die ze vervolgens nemen. Informatie van goede kwaliteit is dus essentieel om mensen de juiste zorg te geven. Daarnaast beogen we met de Wegiz dat zorgmedewerkers meer van hun tijd en aandacht aan patiënten kunnen besteden in plaats van administratieve handelingen. Het programma stelt zorgmedewerkers in staat stellen om hun werk nog beter te doen. Ik heb verschillende vrienden die in de zorg werken en die worden meteen enthousiast als ze horen wat VWS met het programma wil bereiken. Dat maakt mij extra enthousiast om daar een bijdrage aan te leveren.”

Wat is je opdracht bij het team?
“Sinds begin maart ondersteun ik het programma als beleidsadviseur bij het programmabureau. Ik ondersteun het programmamanagement onder andere bij de bestuurlijke en politieke kanten van het programma. Denk dan bijvoorbeeld aan het informeren van bestuurders en de Tweede Kamer. Momenteel houdt de voorbereiding van het aanbieden van de Wegiz aan de Tweede Kamer mij ook bezig. Verder ga ik mij richten op de afstemming met andere onderdelen van VWS, de uitwerking van AMvB’s die onder de Wegiz komen te vallen en vraagstukken rond gegevensbescherming.”

Wat doe je in je vrije tijd?
“Om te ontspannen loop ik graag hard. Ik ben momenteel aan het trainen voor een halve marathon. In Rotterdam, waar ik woon, kun je mooi lopen in de havens en rond de bruggen. Ook lees ik graag: ik heb nog steeds veel interesse in filosofie, maar lees ook graag een roman om te ontspannen. Verder houd ik van muziek, dus normaal ga ik graag naar concerten: vooral jazz, soul en funk. Door corona is dat inmiddels alweer even geleden, helaas.”

Nictiz bereikte eind maart een mijlpaal in het programma ‘Vertalen SNOMED’. In opdracht van het ministerie van VWS zijn 265.000 medische begrippen en synoniemen uit het internationale medisch terminologiestelsel SNOMED vertaald.

Hiermee is een belangrijke stap gezet naar ‘eenheid van taal’: het principe dat zorgverleners, patiënten en computers uitgaan van dezelfde betekenis van een medisch begrip.

Dé standaard voor eenheid van taal
Het Informatieberaad Zorg heeft de internationale standaard SNOMED aangewezen als dé standaard voor eenheid van taal. SNOMED is gekoppeld aan nationale standaarden, zoals de Diagnose- en Verrichtingenthesaurus en NHG-tabellen. Daardoor kunnen zorgverleners zorginformatie in hun eigen vaktaal vastleggen en hergebruiken. Ook zijn patiëntvriendelijke termen toegevoegd zodat de patiënt begrijpt wat in het medisch dossier staat. Dit verbetert de communicatie tussen zorgverleners onderling en patiënten, bijvoorbeeld in zorgportalen.

Innoveren met SNOMED
SNOMED legt ook verbanden tussen medische begrippen. Dit biedt mogelijkheden voor datagedreven innovaties, zoals beslisondersteuning, kunstmatige intelligentie en de selectie van een specifieke patiëntenpopulatie voor onderzoek.

Elkaar begrijpen
De afbeelding boven het artikel laat zien dat door SNOMED computers, zorgverleners en patiënten elkaar begrijpen. Als een medisch specialist in zijn informatiesysteem ‘bacteriële artritis’ invoert, wordt dit meteen vertaald naar begrijpelijke termen voor huisarts, patiënt en informatiesystemen van andere zorgaanbieders.

Eenduidig vastleggen en uitwisselen
Nu SNOMED beschikbaar is in het Nederlands, is een belangrijke stap gezet naar eenheid van taal. De volgende stap is SNOMED vaker te laten integreren met medische systemen, om het eenduidig vastleggen en uitwisselen nog beter te faciliteren. De recent gelanceerde Nationale Terminologieserver van Nictiz biedt daarbij uitkomst. Zonder extra inspanning kunnen gebruikers van systemen werken met andere nationale en internationale terminologieën en classificaties. De server maakt het bovendien gemakkelijker geregistreerde gegevens te delen en te hergebruiken.

Meer informatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Pim Volkert, Teamlead Terminologiecentrum bij Nictiz. Nictiz is de Nederlandse kennisorganisatie voor digitale informatie-uitwisseling in de zorg en heeft als motto: betere gezondheid door betere informatie. Naast het ontwikkelen en beheren van informatiestandaarden, verzamelt en deelt Nictiz kennis over digitale informatie-uitwisseling in de zorg. Samenwerking met partijen uit het zorgveld is daarbij van essentieel belang.

In het eerste NEN Magazine van 2021 staat een interview met Olaf Wilders, programmadirecteur bij Elektronische gegevensuitwisseling in de Zorg bij VWS.

“Ik zeg wel eens: ‘als er goede standaarden en normen zijn, is er eigenlijk geen Wegiz nodig’. Maar als het doel is dat de uitwisseling in de zorg 100% digitaal gaat, is er nog een weg te gaan. Een wettelijke verplichting kan een belangrijke bijdrage zijn om  zorgverleners en zorgaanbieders te bewegen werk te maken van elektronische gegevensuitwisseling.

Zo’n wettelijke verplichting is een zwaar middel om in te zetten naar het zorgveld. Maar vanuit het zorgveld en de politiek wordt de roep om een krachtige impuls steeds meer hoorbaar. Ik wil benadrukken dat de aanpak om tot een wettelijke verplichting te komen op een zorgvuldige, transparante en voorspelbare manier gebeurt. We willen voorkomen dat er twijfel ontstaat over de keuzes die gemaakt worden én de manier waarop.”

Lees het volledige interview in NEN Magazine editie 1 2021 >

Komende maandag van 13.30 tot 16.00 uur, is de Meet Up van het Informatieberaad. U kunt zich nog aanmelden voor deze online-bijeenkomst.

Thema: netwerkperspectief
De Meet Up van het Informatieberaad is de tweede digitale editie en staat in het teken van ‘netwerkperspectief’. Welke impact heeft dit op elektronische gegevensuitwisseling in zorg en de inrichting van het stelsel? Die en vele andere vragen komen volop aan bod. Op deze pagina kunt u meer lezen over het programma.

Over de Meet Up
Twee keer per jaar ontmoeten ruim 300 patiënten, zorgprofessionals, ict-leveranciers en beleidsmakers elkaar, tijdens de Meet Ups van het Informatieberaad. Zij doen tijdens deze bijeenkomsten inspiratie op over talloze onderwerpen op het snijvlak van zorg en ict. Samen delen ze kennis, doen ze inspiratie op en werken ze aan een duurzaam informatiestelsel in de zorg.

Aanmelden
De Meet Up van 19 april heeft als titel Netwerkperspectief – verbind, verbeter, versnel. Op deze pagina kunt u zich aanmelden.