“Tijd moet zoveel mogelijk bij de cliënt terechtkomen, niet in het systeem”
Frits Elferink is bureausecretaris bij de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) en voorzitter van de werkgroep die momenteel de NEN 7503 reviseert, de norm voor Elektronische uitwisseling van recept- en verstrekkingsberichten. Wat houdt de norm in voor de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) die in de maak is, en waarom is het belangrijk dat de nieuwe norm er komt?
Frits: “Onlangs kwam een interessant cijfer voorbij: elke apotheek verwerkt per dag gemiddeld ruim 350 recepten. In bijna 20 daarvan moet de apotheker een wijziging aanbrengen om voor de cliënt de medicatieveiligheid te waarborgen. Ons eerdere landelijk onderzoek Receptwijzigingen tijdens ter hand stellen in de openbare apotheek liet al eenzelfde beeld zien. Dat kan beter, en de NEN 7503 gaat daarbij helpen op het gebied van elektronische gegevensuitwisseling.
Wetten verwijzen naar normen
Normen zijn in het algemeen taaie, technische kost. Een norm specificeert iets, en dat kan van alles zijn. Bijvoorbeeld gebruiksvoorwerpen, bescherming van persoonsgegevens, keuringsmethoden, papierformaten, brandwerendheid van bouwmaterialen en de nummering van weken. Normen vallen onder auspiciën van de NEN. Elk land heeft zo’n normalisatie-instituut, internationaal zijn ze verbonden via ISO.
Het interessante is dat in wetgeving naar normen verwezen kan worden. Dat geeft zekerheid dat verplichtingen voldoen aan eisen, wensen, voorwaarden en verwachtingen. Het wetsvoorstel Egiz zit momenteel in de fase waarin de relatie met normen wordt bepaald. De NEN 7503 gaat over de gegevensuitwisseling Digitaal Receptenverkeer. Om straks zeker te weten dat berichten van een arts naar een apotheker en retour foutloos overkomen en vloeiend verlopen, is het zaak om nu de juiste normen te definiëren.
Een compleet informatiesysteem
Het wetsvoorstel Egiz en de bijbehorende algemene maatregel van bestuur (AMvB) stellen verplicht dat alle voorschrijvers en verstrekkers, zoals apothekers en huisartsenpraktijken, gecertificeerd zijn en volgens de norm werken. Dat is de fundamentele verandering.
Onderdelen van de norm worden nader gespecificeerd in de informatiestandaard voor het medicatieproces. De norm en de standaard samen regelen dat alle gebruikers van gecertificeerde softwaresystemen dezelfde taal spreken. Dat is wat we uiteindelijk willen bereiken. We willen voor het zorgveld een compleet geheel van wet, norm, informatiestandaard, informatiesysteem en de gebruikers op orde krijgen. De gegevensuitwisseling in het veld is nu een lappendeken, een mengelmoes van digitaal en papier. Dat werkt onduidelijkheid in de hand. Ideaal is dat gegevens eenduidig overkomen. Er mag geen twijfel over bestaan.
Van de fax af
Alle apotheken zijn al lang geautomatiseerd. Digitaal receptenverkeer met huisartsen is er sinds eind jaren negentig. Faxgebruik is daarnaast ingesleten, en dat is foutgevoelig. Ik sprak eens een apotheker die in een winkel informeerde naar een nieuwe fax. De verkoper bleek zeer verbaasd dat er in apotheken, die toch een moderner uitstraling hebben, nog steeds faxen worden gebruikt. Dit komt doordat het digitaal recept van ziekenhuis naar apotheek beter geregeld zou moeten worden. Voor de inspectie is een fax een kopie op afstand, iets wat makkelijk te vervalsen is. Daar moeten we vanaf.
In één keer goed, eenduidig en veilig
Het wetsvoorstel Egiz maakt ook de weg vrij om interoperabel te werken. Bijvoorbeeld dat verpleegkundige gegevens worden overgedragen naar revalidatieafdelingen. Of dat naast huisartsen ook bijvoorbeeld ziekenhuizen naadloos gegevens uitwisselen met apothekers. Dan voorkom je situaties waarin bijvoorbeeld labwaarden op papier achter een via de computer verstrekt recept worden nagestuurd. Of dat gegevens over het gewicht van een cliënt veranderd worden om een groter ziekenhuisbed te reserveren met een verkeerde dosering als gevolg.
We willen af van overtypen en kans op fouten. Het moet in één keer goed, eenduidig en veilig. De gegevensuitwisseling moet voldoen aan de norm. Daarom moeten we blij worden van de nieuwe norm NEN 7503 die nu voor het eerst sinds 2011 gereviseerd wordt. In de werkgroep – een enthousiaste, diverse, informele club van 20 die maandelijks bij NEN of online bij elkaar komt – werken we aan een norm waarnaar de wet verwijzen kan. Het zit er bijna op: nog één vergadering en dan kunnen we de norm openstellen voor een openbare commentaarronde. Op de website van NEN kan iedereen dan de norm inzien en beoordelen, naar verwachting in januari.
De wet voorschrijven
Interessant aan het werk vind ik dat de wet zich op het politieke vlak bevindt, en dat de norm publiek domein is. In feite schrijven we in de werkgroep ‘de wet voor’ met deskundigen uit allerlei lagen en organisaties uit het hele veld. De levensduur van een norm is gemiddeld vijf jaar. De NEN 7503:2011 ging dus al een tijdje mee. In concept moeten we een redelijk stabiel systeem opleveren, dat ook weer niet te dichtgetimmerd mag zijn. Er moet nog speelruimte zijn voor toekomstige technische stappen: de informatiestandaard Medicatieproces kent een hogere frequentie van aanpassen.
Tijd is kostbaar in de zorg en moet zoveel mogelijk bij de cliënt terechtkomen, niet in het systeem. Wij zijn blij dat VWS de regie naar zich toe heeft getrokken en actief beleid voert om ervoor te zorgen dat de Wegiz er komt. De norm is deel van een compleet informatiestelsel van wet, norm, informatiestandaard en de gebruikers: het zorgveld. Het geheel moet de problemen oplossen, dat kan de norm niet alleen.”
Het normontwerp NEN 7503:2021 wordt naar verwachting in januari gepubliceerd. Zodra de commentaarronde start, publiceren we een nieuwsbericht op deze website. Op deze pagina vindt u zeven veelgestelde vragen over normen en certificering.
